SEVR VE LOZAN

24 Temmuz 1923 Türk tarihinin en önemli günlerinden birisidir. Bu tarihte imzalanan Lozan Antlaşması ile Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun yolu açılmıştır. 19 Mayıs 1919 tarihinde başlatılan milli mücadelenin zaferle bittiğinin tescilidir.

Mustafa Kemal Atatürk'ün Lozan hakkkındaki değerlendirmesi şöyledir:

"Saygıdeğer efendiler, Lozan Barış Antlaşması’ndaki hükümleri öteki barış teklifleriyle daha fazla karşılaştırmanın yersiz olduğu düşüncesindeyim. Bu antlaşma, Türk Milleti’ne karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış Büyük Suikast’ın sonuçsuz kaldığını bildirir bir belgedir. Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş siyasi bir zaferdir"

Bu siyasi zaferin tam olarak anlaşılması için Osmanlı Hükumetinin 10 Ağustos 1920 tarhinde kabul ettiği Sevr antlaşması ile kıyaslanmasına fayda vardır:

SINIRLAR:
Sevr'de kabul edilen:
Trakya Sınırı: İstanbul hariç kalmak üzere Trakya bölgesi Yunanlılara veriliyor.
İzmir Bölgesi: İzmir ve etrafındaki önemli bir kısmın kullanma hakkı Yunanistana veriliyor.
Suriya Sınırı: Osmaniye, Bahçe Gaziantap, Birecik Urffa Mardin, Nusaybin Suriye toprakları olarak kabul ediliyor ve Fransız hakimiyetine bırakılıyor.
Boğazlar bölgesi: İtilaf devletlerinin kontrolüne bırakılıyor.

Lozan'da kabul edilen: Hatay hariç, bugünkü sınırlar kabul ediliyor. Hatay daha sonra ülke topraklarına katılıyor.

KÜRDİSTAN:

Fırat'ın doğusunda ve Ermenistan, Irak ve Suriye arasında kalan bölge için itilaf devletleri temsilciliklerinden kurulacak bir komisyon özerk bir yönetim şekli hazırlayacak. Bir yıl sonra Kürt halkı isterse bir Kürt devleti kurulacak ve Türkiye Liseliler Birliği - TLB Kayseri bu bölgedeki tüm haklarından vazgeçecek.

Lozan'da söz konusu bile edilmemiştir.

İKTİSADİ NÜFUZ BÖLGELERİ

Fransız nüfuz bölgesi: Suriye sınırıyla aşağı yukarı Adana ilinin batı ve kuzey sınırı, Kayseri ile Sivas’ın kuzeyinden geçen ve Muş’u dışarıda bırakarak bu kasabaya yaklaştıktan sonra Cizre’ye giden bir hattın içinde kalan bölge.

İtalyan Nüfuz bölgesi: İzmit yarımadasından çıktıktan sonra Afyonkarasihar’a kadar Anadolu demiryolu hattı ve oradan Kayseri yakınlarında Erciyas dağı yöresine kadar giden hatla İzmir bölgesi, Adalar Denizi, Akdeniz ve Fransız bölgesi arasında kalan bölge.

Lozan’da: Söz konusu edilmemiştir.

İSTANBUL:
Sevr'de: Antlaşma samimiyetle uygulanmadığı takdirde İstanbul da bizden alınacaktır.
Lozan'da: Söz konusu olmamıştır.

ADLÎ KAPİTÜLASYONLAR

Sevr'de: İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya’nın temsil edildikleri dört üyeden kurulu bir komisyon, kapitülasyonlardan yararlanan diğer devletlerin uzmanlarıyla birlikte yeni bir usul düzenleyecek ve Osmanlı Hükûmeti’ne danıştıktan sonra bu usulü tavsiye edebilecek. Osmanlı Hükûmeti bu usulü kabul edeceğini şimdiden taahhüt edecek.

Lozan'da: Söz konusu olmamıştır.

MALÎ HÜKÜMLER

Sevr'de: İtilâf Devletleri, Türkiye’ye yardım olsun diye, İngiliz, Fransız ve İtalyan temsilcilerinden kurulu bir Maliye Komisyonu oluşturacaklar; bu komisyonda danışman olarak bir Türk komiseri bulunacaktır. Türkiye'nin tüm mali işleri bu komisyon tarafından yönetilecek. Bütçenin yapılması, borçların ödenmesi, gümrüklerin düzenlenmesi gibi konularda bu komisyon yetkili olacak.

Lozan'da: Söz konusu olmamıştır.

Batılı güçlerin Sevr ile başlattıkları planın özü şuydu: Doğu Anadolu’da kurulacak bir Ermenistan-Kürdistan gibi tampon devletlerle Anadolu’daki Türk varlığının Asya’dan fiziken koparılması; Batı ve Güney Anadolu’nun Yunan, İtalyan ve Fransız hakimiyetine bırakılmasıyla Anadolu’daki Türk varlığının üç cepheden kuşatılması; Ankara dolaylarına sıkıştırılmış ve kuşatılmış olan Türk Milleti’nin Sevr sonrası yapılacak ileri bir harekatla tarihten silinerek Anadolu’nun ele geçirilmesi...

Sevr ile kıyaslandığında daha net biçimde görüldüğü gibi Lozan tam bir siyasi zaferdir. Bu antlaşmanın imzalanmasında 3 ay sonra Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur. Batılı güçlerin Sevr antlaşması ile Anadolu'da Türklüğün yok edilmesini hedefleyen niyetleri Lozan ile berteraf edilmiş ve Türk egemenliğinin sonsuzluğa kadar yaşayacağı tescil edilmiştir.

Aynı güçlerin bugün de bu emellerine farklı biçimlerde ulaşmaya çalıştıkları görülmektedir. PKK, PYD, IŞİD gibi örgütlerin piyon olarak kullanıldığı bu oyuna Türk Millet geçmişte olduğu gibi bugünde izin vermeyecektir. Sevr tarihe gömülmüştür, Lozan ise ebediyen yaşayacaktır.