AYDIN KARAMSARLIĞI

Bilmem Sıdıka Avar’ı duydunuz mu, onun “Dağ Çiçeklerim” isimli kitabını okudunuz mu?

Sıdıka Avar Elazığ Kız Enstitüsünde ve Elazığ Kız Öğretmen okulunda öğretmenlik ve yöneticilik yapmış. 20 Sene boyunca “dağ çiçeklerim” dediği köylü kızları topluma kazandırmak ve Cumhuriyet’in birer aydın vatandaşı yapmak için çok büyük mücadeleler vermiş. Tam bir Cumhuriyet aydını ve Mustafa Kemal’in askeri olarak çalışmış bir efsane kadın.

 O yıllarda (1930-1940) Elazığ, Tunceli ve Bingöl köyleri sefaleti ve yokluğu yaşıyor. İnsanlar aç, hastalıklı ve perişan durumda. Yaşadıkları ev kerpiçten yapılmış, tek bir göz; penceresi bile bazen yok. Yokluğu yaşamalarına rağmen eldekilerini ya gelip ağanın adamları alıyor ya da kendileri götürüp şeyhe, şıha teslim ediyor. Kızların durumu ise çok daha kötü. Zaza ve Kürt köylerindekiler Türkçe bilmiyor.

Yiyecekleri yok, giyecekleri yok; var olan ise, sefalet, hastalık, zulüm ve sömürü.

BESER KIZIN HİKAYESİ

Kitaptan bir bölüm:

 “Yatılıya 12 yeni öğrenci gelmişti. Birisi ta İresi’nin bir mezrasından katırcılara teslim edilip gönderilmişti. Üstü başı o kadar yırtık pırtıktı ki, şalvarının dizden yukarı kalan paçavralarının önüne toplayarak örtünmeye çalışıyordu. Her durduğumuz yerde çömelip büzülüyordu…

 …Yanına çömeldim, önlüğü göstererek üstündeki pırtıları çıkarmak istedim. Elinin tersiyle elime vurdu ve bağıra bağıra ağlamaya başladı.  Çare yoktu, paçavralarının üstüne önlüğü geçiriverdim. Başını kaldırıp bana bakınca şefkatle gülerek omuzuna “Kızımana...” diye okşadım. Gözyaşları yanaklarında parlayarak susup gülümsedi ve kendiliğinden kollarını soktu.

 Saçları karşısında ürktüm. Saçları kıvırcıktı. Her telinde sıralanmış binlerce sirke saçlarını adeta kırlaştırmış gibi gösteriyordu. Bitler görüp çıkıyor, dolaşıp geziniyorlardı.

Başını zeytinyağı ile yağladık. Büyük leğeni yarısına kadar su ile doldurarak önüne koyduk. Rahatları kaçan bitler leğene düşüyorlardı. Seyrek tarakla taranınca dişler bitle doluyordu.”

Türkiye bu durumda iken şimdi Elazığ’da, Bitlis’te, Tunceli’de pırıl pırıl gençlerin yetiştiği üniversiteler var. Okullar var, sağlık kurumları var. Üreten bir halkı var. Eskiye göre çok daha özgürler. Şeyh, şıh, ağa baskısı çok azalmış durumda. Çocuklar açlıktan, yoksulluktan, hastalıktan ölmüyor. Kızların başında artık bit yok.

Bu bölgedeki üniversitelerde Sıdıka Avar’ın yerini almış çok sayıda bayan öğretim üyeleri var. Yöre çocuklarını bilimin ışığı ile aydınlatmaya ve onlara meslek kazandırmaya çalışıyorlar.

Türkiye Sıdıka Avar’ın Türkiye’sinden bugünler geldi. Daha iyi günler de bizi bekliyor.

 MÜTAREKE DÖNEMİNE DÖNELİM

Ülkenin büyük kısmı işgal altındaydı, ordusuz, silahsız kalmıştık. Yıllarca süren savaşlardan dolayı halk yorgun, bitab ve hasta haldeydi. Ülke içinde isyanlar sürüp gidiyordu.

Atatürk’ün o kötü günlerde söylediği şu sözünü bugüne ışık tutması açısından hatırlatmak isterim:

Müteareke’nin o karanlık günlerinde, çaresizlik içinde ‘ne yapabiliriz ki?’ diye soranlara Mustafa Kemal öfke ile cevap verir: “Celâdet gösteriniz efendiler”. Celâdet yani mevcut duruma karşı bir öfke ve isyan; durumu kabullenme ve mücadele etme azmi. Atatürk’ün kastettiği işte bu.

Mustafa Kemal celâdet gösterdiği için Samsun’a çıktı, bağımsızlık savaşını başlattı ve milli mücadeleyi hep celâdet içinde yürüttü.

Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları çaresizlik içinde, yapacak bir şey kalmadı, ülke elden gitti; hiç olmazsa, İngiliz himayesine girelim veya Amerikan mandasını kabul edelim deselerdi, Türkiye Cumhuriyeti kurulamazdı. Biz Cumhuriyetimizi, bağımsızlığımızı, egemenliğimizi, vatanımızı, özgürlüğümüzü bu celâdet duygusuna ve çok kötü şartlarda bile kötümserliğe kapılmayıp geleceğe iyimser olarak bakan kahramanlara borçluyuz.

Karamsarlık, teslimiyet demektir, durumu kabullenmek demektir.

Yeter artık! Bırakalım bu ‘memleket battı, batıyor’ söylemlerini. Atatürk’ün ektiği bağımsızlık, egemenlik, özgürlük, bilimim aydınlığı tohumları halen yeşermeye devam ediyor.

Daha iyi bir Türkiye için yapacağımız şey milletimize güvenmek ve "Celâdet" göstermektir.